مکان‌یابی بهینه‌ کاربری‌های بهداشتی - درمانی با استفاده از روش VIKOR در محیط GIS ( مطالعه موردی: شهر اردبیل)

خدمات بهداشتی- درمانی، یکی از فعالیت‌های بسیار مهم است، که عدم دسترسی به آن می‌تواند سلامت شهروندان را به خطر اندازد. از آنجا ‌که بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها در زمینه‌ مراقبت و برنامه‌ریزی سلامت، با مسئله‌ مکان در ارتباط است، تعیین مکان استقرار مراکز خدماتی از جمله مسایل مطرح در جوامع امروزی است که کاهش هزینه و کاهش زمان قابل‌توجهی را در پی داشته است. هدف تحقیق حاضر مکان‌یابی بهینه کاربری‌های بهداشتی- درمانی با استفاده از فنون MCDM در شهر اردبیل می‌باشد. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی است که بعد از شناسایی عوامل تأثیر‌گذار در مکان‌یابی کاربری‌های بهداشتی و درمانی، اقدام به تهیه نقشه معیارهای موقعیتی و معیارهای همجواری شده است. سپس لایه‌های اطلاعاتی توسط سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. همچنین پس از آن ارزش‌گذاری و استاندارد‌سازی در محیط Idrisi با استفاده از مجموعه‌های فازی انجام شد. برای وزن‌دهی عوامل از روش CRITIC استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که مکان‌یابی مراکز بهداشتی و درمانی موجود در شهر اردبیل از فرایندی منطقی و علمی تبعیت نکرده است، تجمع بسیار زیاد کاربری بهداشتی- درمانی در مرکز، جنوب غربی و تا حدودی شمال شهر اردبیل سبب شده تا عملاً مناطق شمال‌غربی، جنوب‌شرقی و شمال‌شرقی از کمبود این دو کاربری رنج ببرند که نشان‌دهنده‌‌ مکان‌یابی نادرست این کاربری در سطح شهر می‌باشد. با توجه به نقشه خروجی مدل ویکور و مقایسه آن با نقشه وضع موجود، مشخص شد که زمین‌های مناسب برای ایجاد فضای سبز تفاوت قابل ملاحظه‌ای با نقشه وضع موجود دارند. بنابراین، از بین معیارهای مورد بررسی، عامل فاصله از مراکز مذهبی، فاصله از مراکز بهداشتی و درمانی موجود، فاصله از مراکز آموزشی، فاصله از آرامستان و فاصله از مراکز صنعتی به‌‌ترتیب مهم‌ترین عوامل در تعیین مکان مناسب برای ایجاد مراکز بهداشتی و درمانی شهر اردبیل می‌باشند. که مناطق مناسب ارایه شده توسط مدل، برای احداث این مراکز، به‌‌طور عمده در قسمت‌های‌‌ جنوب، شمال‌شرق و شمال‌‌غربی شهر اردبیل که فاقد مرکز بهداشتی و درمانی‌اند، قرار دارند. در پایان، می‌توان گفت که نتایج حاصل از پژوهش حاضر که به‌‌صورت نتایج حاصل از تحلیل چند‌معیاری، با استفاده محوری از روش (VIKOR) منعکس شده، نشان‌گر توان‌‌مندی‌های این فنون در نقش‌آفرینی به عنوان سیستم پشتیبان تصمیم‌گیری (DSS)، برای انتخاب گزینه‌های مناسب برای مطالعه‌‌ مکان‌یابی مراکز بهداشتی و درمانی در شهر اردبیل است.